دردهای شدید، تکراری و گاهی اوقات ناتوان کننده از جمله اختلالات قاعدگی هستند که بیشتر در بین زنان جوان مشاهده می‌شوند. علت اصلی دردهای قاعدگی چیست؟

معاینات و درمان های این عارضه چیست؟

علائم قاعدگی دردناک کدامند؟
کلمۀ اختلال قاعدگی به دردهایی اشاره می‌کند که در سطح زیر و اغلب در وسط شکم ایجاد می‌شوند و همزمان با دوران قاعدگی هستند. یعنی این دردها هم شب آغاز قاعدگی و هم روز آن شروع می‌شوند و از 1 تا 5-4 طول می‌کشند.

این دردها که از نوع کوفتگی یا کولیک هستند، گاهی اوقات آن قدر شدیدند که فرد مجبور می‌شود دست از تمام فعالیت هایش کشیده و دراز بکشد. آن طور که زنان می‌گویند این دردها زیر شکم تا زیر کمر و حتی کلیه هایشان را فرامی‌گیرد. این دردها همراه با علائم متفاوتی هستند: تهوع، میگرن، خستگی، کسالت، اسهال، استفراغ و غیره. در واقع, قاعدگی برای برخی زنان تبدیل به یک فاجعۀ ماهانه واقعی شده است. قاعدگی 14 بار در سال اتفاق می‌افتد و می‌توان دریافت که این وضعیت می‌تواند یکی از دلایل مهم غیبت های مکرر باشد. چه غیبت از مدرسه در بین دختران نوجوان و چه غیبت های شغلی در بین زنان جوان.

قاعدگی های دردناک بیشتر کدام زنان را درگیر می‌کند؟
قاعدگی های دردناک بیشتر دختران جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، و از گذشته تا کنون این دردها بیشتر در بین این رده سنی دیده شده است. اگر چه این درد همۀ زنان را دچار نمی‌کند ولی عدۀ زیادی از آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آنها از آنچه که اختلالات قاعدگی اولیه نامیده می‌شوند، رنج می‌برند. یعنی دلیل آن مشخص نیست، و متفاوت است از آنچه که اختلالات قاعدگی ثانویه نامیده می‌شود، در ادامه از این اختلالات قاعدگی ثانویه صحبت خواهیم کرد. توجه ! برخی تصور می‌کنند که دردهای دورۀ قاعدگی فقط ذهنی است. این تصور کاملاً غلط است ! این علامت یک علامت روانی نیست ولی یک علامت واقعی است.

در واقع، امروزه ما می‌دانیم که اختلالات اولیه بر اثر وجود ماده ای به نام پروستاگلاندین به وجود می‌آید. این ماده در رگ هایی ترشح می‌شود که رحم را طی دوران قاعدگی تغذیه می‌کنند و موظفند که ماهیچه های رحمی را قدرتمند کنند. زمانی که قاعدگی شروع می‌شود، رحم باید خون و پرده های مخاطی را دفع کند، این کار به وسیلۀ انقباض رحم صورت می‌گیرد. به این ترتیب تخلیه صورت می‌گیرد: رحم سخت شده سپس منقبض می‌شود و مجدداً سفت می‌شود.

تقریباً شبیه همان روندی است که در زایمان و خارج شدن نوزاد صورت می‌گیرد. ماهیچه های رحم قدرتمند می‌شوند و زمانی که بر اثر ترشح پروستاگلاندین برای خارج شدن پرده مخاطی رحم و خون منقبض می‌شوند، درد شدیدی به وجود می‌آید. دردهایی ایجاد شده، آن طور که زنان می‌گویند به خاطر تخمدان ها نیست بلکه به خاطر تحرکات، انقباض و به شدت سخت شدن رحم است.

چرا قاعدگی دردناک بیشتر در بین زنان جوان دیده می‌شود تا در بین زنان سالخورده؟
در این باره چیزی نمی‌دانیم. البته باید خاطر نشان کرد که دردهای قاعدگی با گذشت زمان کمتر می‌شوند. قبلاً این طور گفته می‌شد که این دردها بعد از ازدواج از بین می‌روند ولی دلیل اصلی این بود که در گذشته دختران زودتر ازدواج می‌کردند. اما حالا که دختران دیرتر ازدواج می‌کنند، متوجه می‌شویم که این زمان است که اوضاع را تغییر می‌دهد.

اما ممکن است حدود 28-25 سالگی، اختلالات اولیه به طور کلی کمتر شود، در غیر این صورت این دردها در تمام طول زندگی همراه فرد خواهد بود، چه زایمان داشته باشد، چه نداشته باشد. البته این پدیده به ندرت دیده می‌شود. دومین مورد، نوعی از مشکلات است که اختلالات قاعدگی ثانویه نامیده می‌شوند. اختلالات ثانویه نرمال نیستند. آندومتریوز، بیماری اصلی است که این اختلالات را ایجاد می‌کند. برخی دختران جوان نیز دچار آندومتریوز می‌شوند. از زمانی که فرد درمان شود دیگر ناراحتی و درد نخواهد داشت.

در تعریف آندومتریوز آمده است: نقاط کوچک مخاطی رحمی که در مکان هایی حضور دارند که نباید باشند، مانند روی تخمدان ها، روی لوله های رحم یا رشته هایی که رحم را به ساختارهای مجاورش پیوند می‌دهند. در هر قاعدگی، این بخش های کوچک مخاطی شروع به خونریزی در شکم و ایجاد دردهای بسیار شدید می‌شوند. یادآور می‌شود که این بیماری یکی از علل نازایی است.

آندومتریز غالباً در بین زنان مسن، گاهی اوقات هم در بین زنانی که طی قاعدگی شان دچار درد می‌شوند، و البته طی رابطۀ جنسی و قبل از تولد نوزاد تشخیص داده می‌شود. آندرومتریوز به وسیلۀ لاپاراسکوپی تشخیص داده می‌شود.در شرایط ایده آل، پس از یک بار درمان، فرد دیگر نه طی دوران قاعدگی، نه هنگام رابطه جنسی و نه در زمان بارداری دردی نخواهد داشت. ضمناً دردهای شدید بین 40 تا 50 سالگی مجدداً بازمی‌گردند. اغلب اوقات، شکل خاصی از آندومتریوز به نام آدنومیوزیس تشخیص داده می‌شود. این عارضه نوعی بهره کشی از ماهیچه های رحم توسط آندومتریوز است. زمانی که قاعدگی مجدداً شروع شود، درد هم شروع می‌شود. بنابراین آدنومیوزیس علت رایجی برای بسیاری از دردهای ثانویۀ قاعدگی، در بین زنان بین 40 تا 50 سال و قبل از یائسگی است.

چه راه حل هایی برای مقابله با قاعدگی دردناک پیشنهاد می‌شود؟
دردهای قاعدگی ممکن است از نظر کلی پیش پاافتاده باشند ولی آزاردهنده هستند. اگر اختلالات قاعدگی، به عنوان نوع ثانویه تشخیص داده شوند، عموماً راه حل هایی برای آنها پیدا می‌شود. اما در بیشتر موارد تحقیق و بررسی چندانی انجام نمی‌شود زیرا نتیجۀ آنها منفی است و اختلالات قاعدگی اولیه تشخیص داده می‌شود. در عوض، اگر به طور مثال زنی طی دفعات متعدد و با گذشت سال ها دچار درد نشده باشد ولی ناگهان درد دوباره سراغش بیاید، باید به آندومتریوز مشکوک شد و بنابراین می‌بایست به معاینه و آزمایش روی آورد.

در کنار درمان، موارد دیگری هم وجود دارد. اگر مورد، دختر جوانی است که نیاز به جلوگیری از بارداری دارد، ما به او قرص های ضد بارداری را پیشنهاد می‌کنیم. در واقع، در 90% موارد، قرص های ضد بارداری استروژنی، با هر دزی، پایانی قطعی بر دردهای قاعدگی هستند. مکانیسم این روند شناخته شده نیست. ما تصور می‌کنیم که همان طور که شدت قاعدگی با استفاده از قرص ضدبارداری کمتر می‌شود، انقباض برای دفع خون هم با شدت کمتر و در نتیجه با درد کمتری اتفاق می‌افتد. همچنین به نظر می‌رسد که اختلالات قاعدگی نیازمند یک تخمک گذاری بازدارنده توسط قرص های ضدبارداری است که تولید پروستاگلاندین را کاهش می‌دهد.

در 10% موارد باقی مانده، در ابتدا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (ایبوپروفن، مفنامیک اسید...) تجویز می‌کنیم. شایان ذکر است که امروزه ایبوپروفن های بسیار سریع تری وجود دارند که ظرف 10 تا 15 دقیقه اثر می‌گذارند، مانند اسپیفن 400. در این مورد باید از آسپرین و پاراستامول، با اینکه به میزان زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، اجتناب کرد زیرا مولکول های مناسبی برای مصرف نیستند. در شرایطی که هیچ یک از این موارد تشخیص داده نشود، در بین دخترانی که از روش های ضدبارداری استفاده نمی‌کنند، باید معاینه و آزمایش های دیگری انجام شود تا علل ثانویه شناسایی شود البته در بیشتر موارد، آندومتریوز تشخیص داده می‌شود.

مشخصات ترشحات سالم واژن

و دهانه رحم

عفونت های شایع واژن

در بانوان غدد داخل واژن و دهانه رحم به طور مداوم مقدار کمی مایع ترشح می کنند. این مکانیسم کمک به سلامت و پاک شدن مجرای تناسلی می کند. این ترشحات اکثراً بیرنگ و یا حداکثر شیری کم رنگ و بدون بو هستند، ولیکن بسته به سیکل ماهیانه در خانم ها رنگ و غلظت آن تغییر پذیر است. به طوریکه در زمان تخمک گذاری، حاملگی،شیر دادن و نزدیکی جنسی مقدار این ترشحات بیشتر می شود .

بنابراین با توجه به نکات ذکر شده باید توجه داشت که افزایش ترشحات واژن در در بسیاری موارد طبیعی است، به ویژه اینکه ترشحات باعث مرطوب شدن مجرای تناسلی می شود،که این خود کمک بسیار در پیشگیری از بیماری گوناگون در این ناحیه می کند.

چه زمانی این افزایش ترشح طبیعی نیست؟

اگر افزایش ترشح باعث تغییر رنگ، بو ، التهاب ناحیه تناسلی، خارش، سوزش بشود غیر طبیعی خواهد بود به ویژه اینکه اگر بیمار در زمان عادت ماهیانه نباشد ولیکن ترشح خونی داشته باشد، حتماً باید به پزشک مراجعه کند.

چه چیز باعث این تغییرات می شود؟

هر عاملی که تغییر در محیط طبیعی واژن بدهد، و به عبارتی PH آن را تغییر بدهد، سبب افزایش ترشح غیر طبیعی از واژن می شود مانند: استفاده از بعضی صابونها، آنتی بیوتیکها، بیماری قند، حاملگی، عفونتها، و یا حتی پاک کردن مجرای تناسلی توسط اسپری های مخصوص ناحیه تناسلی و یا Vaginal douchمی توانند این مشگل را سبب شوند.

چگونه Vaginal Douching سبب عفونت می شود.؟

بسیاری از بانوان فکر می کنند این روش بسیار خوبی برای پاکیزه نگهداشتن واژن است. اگر چنانچه احساس بو در ناحیه تناسلی می کنید این بو اکثراً از قسمت خارجی دستگاه تناسلی است و شما می توانید با آب و صابون قسمت خارجی دستگاه تناسلی را تمیز نگاه دارید و همان حمام روزانه برای این پاکیزگی کافی است.

در حالیکه با گرفتن دوش واژینال و استفاده از مواد شیمیائی محیط طبیعی واژن را به هم می ریزید که این خود سبب عفونت می شود. از طرفی دیگر توسط Vaginal Douching (شستشوی واژن) باکتریهای موجود در واژن را به قسمت دهانه رحم خود و خود رحم روانه می کنید که این خود سبب عفونت در این نواحی خواهد شد.

چه عوامل دیگری سبب افزایش ترشح واژن می شوند؟

افزایش ترشح واژن به گونه غیر طبیعی به دلایل گوناگون خواهد بود که به طور کلی به نام Vaginitis نامیده می شوند.

1-عفونتهای قارچی واژن

درواژن قارچ به مقدار کم به طور طبیعی زندگی می کند، محیط اسیدی واژن مانع از رشد این قارچها می شود. حال اگر به دلیلی از اسیدی بودن محیط واژن کاسته شود قارچها رشد بیشتر خواهند کرد و سبب عفونت قارچی در واژن می شوند. حاملگی، بعضی از آنتی بیوتیکها، مصرف قرصهای جلوگیری از حاملگی، بیماری قند، استفاده از کورتون ، زمان سیکل ماهیانه، روابط جنسی، نیز از عواملی هستند که باعث تغییر محیط طبیعی واژن و افزایش رشد قارچها و در نتیجه باعث عفونت در واژن می شوند.

علائم عفونت قارچی چیست؟

باید بگویم که این بیماری بسیار شایع است. بیمار احساس نارحتی در ناحیه تناسلی دارد که به صورت سوزش، خارش در دهانه واژن و در قسمت خارجی ناحیه تناسلی احساس می شود. ترشحات واژن به رنگ سفید و بسیار غلیظ در می آید که می توان آن را به شکل تکه های ریز پنیر مانند دید. بیمار احساس سوزش در زمان نزدیکی دارد.

و همینطور احساس تورم در قسمت خارجی دستگاه تناسلی می کند.

ولیکن به یاد داشته باشید که اگر مکرراً و یا به گونه شدید بیماری مبتلا شوید که گاهی هم به درمان جواب نمی دهد و بلافاصله پس از درمان بیماری باز می گردد باید از نظر سایر بیماریهای سیستمیک به ویژه بیماری قند بررسی شوید.

چگونه درمان می شوید؟

درمان این بیماری بسیار ساده و معمولا با استفاده از کرمهای موضعی ضد قارچ مخصوص دستگاه تناسلی بانوان و یا گاهی هم اگر قادر به استفاده از کرم واژینال نباشید، با خوردن دارو درمان پذیر می باشد. گاهی توسط داروهائی که احتیاج به نسخه پزشک ندارد این بیماری به راحتی درمان پذیر است. ولیکن باز هم تکرار می کنم، چنانچه حامله هستید و یا به طور مکرر درگیر این بیماری می شوید، باید حتماً به پزشک خود مراجعه کنید که علت اصلی را جویا شوید.

چگونه از ابتلا مکرر به این بیماری پیشگیری کنیم؟

به نکات زیر توجه داشته باشید.

•حتماً از شورت های کتانی استفاده کنید.

• تا آنجا که ممکن است از پوشیدن شورت های پلاستیکی و یا بسیار تنگ و چسبان خودداری کنید.

از کاغذهای توالت حاوی مواد معطر و رنگی، Tampon، Pad های معطر و Bubble Bath و یا به طور کلی نشستن در وان حمام پرهیز کنید.

• اگر باز هم گرفتار عفونت مکرر قارچی واژن شدید به پزشک خود حتماً مراجعه کنید به دو دلیل نخست اینکه ممکن است علت بیماریهای سیستمیک بدن باشد و دو م گاهی لازم است که پزشک شما را برای مدت چند ماهی روی درمان بگذارد که از تکرار عفونت جلوگیری شود.

آیا همسر شما باید درمان بشود؟

در این عفونت یا ر شما احتیاج به درمان ندارد و این بیماری اکثراً او را گرفتار نخواهد کرد مگر اینکه همسر شما مشکل دیگری ازنظر بیماری سیستمیک داشته باشد.

2-عفونت های میکروبی واژن

این عفونت Bac terial Vaginitis خوانده می شود.

محیط واژن حاوی نوعی باکتری است که به نام باکتری خوب واژن معروف است و همینطور حاوی باکتری دیگری است که به نام Anacrobes نامیده می شوند. گاهی بدون دلیل ویژه این نوع باکتری بیش از انداره رشد کرده و سبب بیماری می شوند.

چه علائمی دارند؟

گاهی بیمار اصلاً علائمی ندارد، گاهی این بیماری سبب افزایش ترشح واژن می شود که اکثراً آبکی است. یا گاهی رنگ زرد کمرنگ یا پررنگ تر دارد. گاهی بودار می شود که به اصطلاح Fishy Smell خوانده می شود که بیماران این بو را اکثراً پس از نزدیکی با همسر احساس می کنند، و گاهی بیمار احساس سوزش و خارش دارد.

چگونه تشخیص داده می شود؟

به پزشک مراجعه کنید. ترشح شما را در مطب آزمایش می کند و بلافاصله تشخیص داده خواهد شد.

آیا این نوع عفونت ازطریق نزدیکی منتقل می شود؟

اگر چه این بیماری در بانوانی که فعالیت جنسی دارند بیشتر دیده می شود ولیکن ارتباطی به نزدیکی ندارد و یار مقابل هم احتیاج به درمان ندارد. مگر اینکه بیمار مکرراً گرفتار این بیماری بشود.

چگونه درمان می شود؟

با تمام سادگی این بیماری احتیاج به درمان دارد چراکه اگر درمان نشود عفونت به سمت دهانه رحم، رحم و لوله ها می رود و سبب مشکلات بسیار و بدتری خواهد شد. به ویژه اگر اینکه زن حامله باشد. این بیماری را می شود به طور موضعی و یا خوراکی درمان کرد ولی درمان این بیماری حتماً احتیاج به مراجعه به دکتر و نسخه پزشک دارد .

عفونت شایع دیگر واژنTrichumoniasis است

عامل این بیماری یک نوع انگل به نام تریکومونا است که اکثراِ در اثر نزدیکی با فرد مبتلا ، بیمار درگیر آن خواهد شد. گاهی بیمار مدتها این بیماری را دارد بدون اینکه علائمی داشته باشد.

چه علائمی دارد؟

افزایش ترشح واژن، تغییر رنگ آن به صورت آبکی، یا زرد رنگ و یا گاهی سبز کمرنگ، بوی بد، خارش و سوزش، درد و سوزش در هنگام دفع ادرار از علائم آن است. اکثراً احتیاج به درمان خوراکی دارد. در این نوع گرفتاری همسر بیمار هم بهتر است که درمان بشود.

در اینجا باید یاد آور شوم که عفونتهای دیگر ناحیه تناسلی در ارتباط با رابطه جنسی ونزدیکی بیمار به آنها مبتلا می شود ازقبیل «کلامید یا»، سوزاک، هم می تواند سبب افزایش ترشح واژن بشود، ولیکن اینها عفونت هائی هستند که ابتدا دهانه رحم را گرفتار می کنند و گاهی تنها علامت آنها افزایش ترشح واژن است که در این نوع عفونتها زن و مرد هر دو باید درمان بشوند. ولیکن به خاطر داشته باشید که در این مقاله فقط سخن بر سر عفونت های شایع ناحیه واژن است نه سایر قسمتهای تناسلی

نکاتی که برای پیشگیری از عفونت واژن باید رعایت شود.

1- هرگز از Vaginal douche استفاده نکنید.

2- از مواد عطری- اسپری عطری، Tamponsو همینطور از Pad های معطر در زمان خونریزی ماهیانه پرهیز کنید.

3- همیشه شورت های کتانی که زیاد هم تنگ و چسبان نباشند، بپوشید.

4- همیشه ناحیه تناسلی و مقعد را از جلو به عقب پاک کنید این روش تا آنجا که ممکن است از انتقال عفونت از ناحیه رکتوم به واژن جلوگیری خواهد شد.

5- گاهی این خارش و سوزش در ناحیه تناسلی ممکن است به دلیل آلرژی به مواد پاک کننده باشد در این صورت بهتر است که پودر لباسشوئی و کاغذ یا مایع نرم کننده پارچه را در موقع شستشو عوض کنید.

6- گاهی کاندوم یــــا «دیافراگم» و یا Sperm Killing Gel که برای پیشگیری از حاملگی مصرف می شود ممکن است سبب حساسیت و خارش و سوزش در ناحیه واژن بشود، در اینصورت بهتر است روش دیگری را جایگزین کنید.

7- پس از دوش روزانه ناحیه خارجی تناسلی را با حوله خوب خشک کنید.

ایران سلامت

نويسنده : دکتر مریم رهنمون